Bankalar ihtiyaç duyduklarında Merkez Bankası’ndan borç alırlar. Yine bankalar ellerinde bulunan nakit fazlalarını Merkez Bankası’na yatırabilir. İşte bu işlemler için Merkez Bankası bir faiz oranı belirler. Bu faiz oranına Politika Faizi adı verilir. Merkez Bankası’nın faiz oranlarını tayin ederek uyguladığı bu politikaya Merkez Bankası’nın Para Politikası denilmektedir.
Merkez Bankası faiz oranlarını belirlediği bu toplantıları, her ayın kendi belirlediği gününde yapmaktadır. Bu toplantıların tarihleri Merkez Bankası’nın internet sitesinde mevcuttur. Toplantı sonrası kararlar, yine Merkez Bankası internet sitesinde “Faiz Oranlarına İlişkin Basın Duyurusu” başlığı altında yapılan yazılı açıklama ile açıklanmaktadır.
Merkez Bankası faiz oranlarını artırırsa ne olur?
Bu konuyu daha iyi anlatabilmemiz için maddeler halinde konuyu mercek altına almak yararlı olacaktır.
- Bankalar ihtiyaç duyduğu mevduatı yüksek faizle Merkez Bankası’ndan almak istemeyecektir.
- Bu durumda piyasadaki yatırımcılara bankaların yüksek faiz dağıtması ve aynı zaman da tüketicilere yüksek faizle kredi kullandırması anlamı taşır.
- Faizler yükseldiği için para biriktirmek kredi kullanmaktan daha cazip hale gelir.
- Yatırımcı açısından TL mevduatta bekleyip faiz kazancı elde etmek daha cazip olacağından dövize olan talep düşer.
- Böylece döviz kurları düşmeye başlar. Türk Lirası değerlenir.
- Düşen döviz kurları ithal ürünlerin fiyatının da düşmesini sağlar.
- Türk Lirası değer kazanacağından ürettiğimiz ürünlerin döviz fiyatı artacağından İhracatta gerileme olur.
- Türk Lirasında beklemek cazip hale geldiğinden tüketiciler harcamalarını azaltma eğilimi gösterir.
- Böylece talep azalacağından ürünlerin fiyatı düşer. Enflasyon azalır.
Merkez Bankası faiz oranlarını düşürürse ne olur?
Yukarıda faiz oranlarının artması durumunda olacakları sıralamıştık. Faiz oranlarının düşmesi halinde de bu maddelerin tam tersini sıralayabiliriz.
- Bankalar ihtiyaç duyduğu mevduatı düşük faizle Merkez Bankası’ndan almak isteyecektir.
- Bu durumda piyasadaki yatırımcılara bankaların düşük faiz dağıtması ve aynı zaman da tüketicilere düşük faizle kredi kullandırması anlamı taşır.
- Faizler düştüğü için kredi kullanmak para biriktirmekten daha cazip hale gelir.
- Yatırımcı açısından TL mevduatta bekleyip düşük kazanç elde etmek zararlı olacağından dövize olan talep artar.
- Böylece döviz kurları artmaya başlar. Türk Lirası değer kaybeder.
- Yükselen döviz kurları ithal ürünlerin fiyatının da artmasına neden olur.
- Döviz değer kazanacağından ürettiğimiz ürünlerin döviz fiyatı artar. İhracatta artış gözlenir.
- Türk Lirasında beklemek zararlı hale geldiğinden tüketiciler harcamalarını artırma eğilimi gösterir.
- Böylece talep artacağından ürünlerin fiyatı yükselir. Enflasyon artar.
