Monofobi, yalnızlık korkusu olarak tanımlanabilecek ruhsal bir rahatsızlıktır. Autofobi ve isolofobi kelimeleri de aynı rahatsızlık için kullanılan diğer ifadelerdir.
Tek başına “Mono” kelimesi “bir, tek, yalnız” anlamına gelirken, “fobi” kelimesi de “korku” manasına gelir. Bu iki kelimenin bir araya gelerek oluşturduğu Monofobi kelimesi de yalnızlık korkusu veya yalnız olma korkusu olarak psikoloji de kendine yer edinmiştir.
Monofobi rahatsızlığını daha yakından incelediğimizde, aslında içerdiği yalnızlık korkusunun aşırı derecede yalnızlık olduğunu söylemek mümkündür. Şöyle ki asıl olarak çoğu insan bazı durumlarda yalnız olmaktan korkar. Ancak Monofobi olarak adlandırabileceğimiz bir durumun var olduğuna kanaat getirebilmemiz için, korku boyutunun kişinin her yalnız kaldığında aşırı derece de hissedilebilmesi gerekir. Bu durumu şu şekilde örneklendirebiliriz. Kişi ıssız ve karanlık bir sokakta yalnız başına yürürken korkuyor ve çekinerek o sokaktan geçiyorsa bu gayet normal bir durumdur. Ancak kalabalık bir sokak veya cadde boyunca yalnız başına hareket eden bireyin bu yalnızlığından aşırı derecede endişe ediyor olması, hissettiği korku nedeniyle tedirgin ve çekingen hareketler sergilemesi çok da olağan karşılanabilecek bir durum değildir. Aynı şekilde evde yalnız kalan bir bireyin, eve erişimin tamamen imkansız olduğu durumlarda bile bu tavırları gösteriyor olması Monofobi rahatsızlığının olduğuna işaret etmektedir.
Bireylerin, Monofobi rahatsızlığına sahip olduğunu kabullenmesi kolay değildir. Daha doğrusu, bu durumu onlara kabullendirmek oldukça zordur. Nedeni ise, kişilerin korku duygusunu yaşadıklarında bu durumun onlara oldukça olağan gelmesidir. Bu rahatsızlığa sahip kişiler genellikle rahatsızlıklarını onlara ileten uzmanlara şu cümlelere yakın şekilde yanıt verirler: “Her insan yalnız olmaktan korkar.”
Monofobi nedenleri nelerdir?
Monofobiye neden olan etmenler arasında genellikle genetik faktörlerin yer aldığı söylenir. Bu doğru bir tespittir. Ancak genetik faktörler dışında kişilerin sonradan yaşamış oldukları bazı durumlarda bu rahatsızlığa neden olabilir.
Genel olarak Monofobi rahatsızlığına şu durumların neden olduğunu söyleyebiliriz:
- Bireylerin yaşamları boyunca karşıladıkları bazı önemli zorluklar. Bu duruma örnek olarak işyerinde yaşanılan aşırı mobbing kavramını söyleyebiliriz.
- Çok sevilen birini kaybetmek. Sevgi duygusu insan hayatı için çok önemli olsa da, aşırı sevgi durumları bireylerde sevilen kişinin kaybından sonra travmalara, çöküntülere ve depresyonlara neden olabilmektedir. İlerleyen zamanlar da bu durum, Monofobik ataklara ve rahatsızlıkların görülmesine neden olmaktadır.
- Yalnız kalınan zamanlarda yaşanabilecek olumsuz durumlar. Örneğin evde yalnız kaldığınız bir zamanda yakınınızda veya komşu daireler de hırsızlık, ölümlü ya da yaralanmalı saldırıların gerçekleşmesi gibi durumlar bu rahatsızlığı tetiklemektedir.
- Kapalı alan da mahsur kalma. Asansör gibi.
- Terk edilme.
Bunlar gibi travmatik durumlar genellikle çocukluk zamanlarında daha ağır hissedilse de, bireylerin ergenlik ve gençlik çağlarında da onarılması zor ruhsal rahatsızlıklara neden olmaktadır.
Stresli, kaygılı ve şiddetin yoğun olarak yaşandığı bir ortamda yetişen çocuklarda bazı fobilerin görülmesi oldukça doğaldır. Hatta bu ortamlarda yetişen çocuklarda ruhsal çöküntüler ve rahatsızlıklar kaçınılmazdır diyebiliriz.
Ancak her insan da Monofobi rahatsızlığı çocukluk yıllarında ortaya çıkar demek yanlış olur. Daha çok gençlik dönemi ve sonrasında görülebilecek büyük ekonomik sıkıntılar, yoğun stres altında geçirilen iş hayatı gibi durumlar da Monofobi rahatsızlığının tetiklenmesine neden olmaktadır.
Monofobi belirtileri nelerdir?
Bu başlık altında sayacağımız nedenler her zaman Monofobi rahatsızlığının belirtileri olarak karşımıza çıkmayabilir. Ancak genel olarak bahsedeceğimiz konuların görüldüğü kişilerin profesyonel olarak yardım almaları, ilerleyen yaşantılarında yaşanabilecek olumsuz durumların önüne geçecektir.
Monofobi rahatsızlığının belirtilerini şu şekilde maddelendirebiliriz:
- Bireyin normalde katılmak istemeyeceği sosyal ortamlara, yalnızlık hissinden uzak olmak için katılmak istemesi.
- Yalnız olunan ortamlarda uyumakta zorluk çekilmesi.
- Yalnız kalacağını hissettiğinde ter basması ve stres yaşaması.
- Yalnız kalındığında sırf ortamda ses olması adına film ya da müzik açılması.
- Yalnızlık hissinin neden olduğu mide bulantısı, sıcak ya da soğuk terleme, nefes darlığı, ayaklarda veya kollarda yaşanan karıncalanma, baş ağrısı, baş dönmesi.
Monofobi nasıl tedavi edilir?
Monofobi rahatsızlığı etkileri büyük ölçüde azaltılabilen bir rahatsızlıktır. Ancak tamamen tedavi edilebilmesi mümkün değildir. Özellikle insanın doğası gereği korku duygusunu engelleyememesi hastalığın tam anlamıyla giderilebilmesini engellemektedir.
Monofobi rahatsızlığının tedavisi için uzman psikologlardan yardım almak, tedavinin başarıyla sonuçlanması adına önem taşımaktadır. Uzmanlar bu hastalığı tedavi edebilmek adına günümüzde yaygın olarak kullanılan bazı terapi yöntemlerine başvururlar. Bilişsel davranışçı terapi, sistemik duyarsızlaştırma terapisi, grup terapisi ve maruz bırakma terapisi bu yöntemlerin en bilinenleridir.
Ayrıca Monofobi rahatsızlığına neden olabilecek etkenlerin hastanın hayatından uzaklaştırılması da tedaviye yardımcı olacak bir olgudur.
Bu rahatsızlığın tedavisi sırasında kaçınılması gereken durumlarda vardır. Özellikle hastayı korkularıyla yüzleştirmek adına yalnız kaldığı durumları arttırmak, hastaya korkularını bastırabileceği ortamlarda bulunmasını telkin etmek gibi durumlar daha kötü sonuçlara neden olabilir.
